Favizm belirtileri nelerdir?

Favizm, genellikle baklagiller (özellikle bakla) tüketimini takiben ortaya çıkan ve Glikoz-6-Fosfat Dehidrogenaz (G6PD) enzim eksikliğine bağlı gelişen bir hastalıktır. Bu enzim eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin oksidatif strese karşı savunmasız kalmasına ve ani yıkımına (hemoliz) yol açar. Belirtiler genellikle tetikleyici maddeye maruziyetten sonraki 24-48 saat içinde başlar.

Favizm Belirtileri

Belirtilerin şiddeti, G6PD enzim eksikliğinin derecesine ve maruz kalınan maddenin miktarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Ani başlayan yorgunluk, halsizlik ve bitkinlik hissi
• Solukluk (anemiye bağlı cilt ve mukozalarda soluk görünüm)
• İdrar renginde koyulaşma (çay rengi veya kola rengi idrar, hemoglobinüri nedeniyle)
• Sarılık (ciltte ve göz akında sararma, bilirubin birikimine bağlı)
• Karın ağrısı veya sırt ağrısı
• Bulantı ve kusma
• Ateş ve titreme
• Nefes darlığı ve çarpıntı (anemiye bağlı oksijen taşıma kapasitesinin azalması sonucu)
• Baş dönmesi veya bayılma hissi

Ciddi ve Acil Durum Belirtileri

Şiddetli hemoliz durumunda aşağıdaki belirtiler görülebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir:

• Şok bulguları (hızlı kalp atımı, düşük tansiyon, soğuk terleme)
• Akut böbrek yetmezliği (idrar çıkışında azalma veya durma)
• Şiddetli karın ağrısı ve dalak büyümesine bağlı hassasiyet

Tetikleyici Faktörler

Belirtiler genellikle aşağıdaki tetikleyicilere maruz kaldıktan sonra ortaya çıkar:

• Bakla tüketimi (çiğ veya pişmiş)
• Bazı ilaçlar (sıtma ilaçları, sulfonamidler, bazı ağrı kesiciler)
• Bazı kimyasallar (naftalin gibi)
• Enfeksiyonlar (vücuttaki enfeksiyonlar oksidatif stresi artırabilir)

Önemli Uyarı

Favizm belirtileri gösteren bireyler derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi, ciddi komplikasyonları önlemede hayati öneme sahiptir. G6PD eksikliği olan bireylerin tetikleyici gıda ve maddelerden kaçınması önerilir.